12.โขนหน้าไฟ

๑๒

โขนหน้าไฟ​

​

​

วันเสาร์ที่ ๒๙ สิงหาคม ๒๕๕๒ สร้อยฟ้ามาลาต้องเดินทางไปจังหวัดอ่างทองเพื่อร่วมไว้อาลัยและร่วมส่งดวงวิญญาณของคุณครูพูนสุข ภูทอง อดีตข้าราชการครู ซึ่งถือได้ว่าเป็นญาติผู้ใหญ่ท่านหนึ่ง

​

​

​

สร้อยฟ้ามาลาเดินทางออกจากจังหวัดนนทบุรี เวลา ๑๓.๕๕ น. ถึงวัดที่จังหวัดอ่างทองเวลาประมาณ ๑๔.๔๕ น.(ขับรถเร็วไปหน่อย) ที่ต้องรีบทำเวลาเพราะกำหนดการฌาปนกิจเวลา ๑๖.๐๐ น. ซึ่งเมื่อวานก็เดินทางมาฟังสวดพระอภิธรรมใช้เวลาเดินทางร่วม ๒ ชั่วโมง แต่มาคราวนี้ไม่ถึงชั่วโมงขาดไป ๕ นาที

​

พอมาถึงก็จ๊ะเอ๋กับรถของคณะโขนที่จะมาแสดงหน้าไฟ ด้วยความมือคัน เลยถ่ายภาพมาหลายภาพ เมื่อเสร็จจากงานกลับมายังบ้าน จึงตั้งคำถามกับตัวเองว่า การแสดงโขนหน้าไฟในงานศพ มีกี่อย่าง เป็นมาอย่างไร แล้วเลยนึกย้อนไปตอนยังเด็กในงานพระราชทานเพลิงศพของคุณยายก็มีงานแสดงโขนหน้าไฟ การรำหน้าไฟ และหนังกลางแปลงเหมือนกัน และในงานศพแต่ละงานที่เคยพบมาการแสดงหรือการละเล่นก็มักจะไม่พ้นต้องมี ลิเกบ้าง ลำตัดบ้าง การฟ้อนรำบ้าง หนังกลางแปลงบ้าง และโขน ถ้างานไหนมีการแสดงโขนก็นับว่าเป็นงานใหญ่ทีเดียว ซึ่งโขนหน้าไฟที่ไปค้นคว้ามาได้ จะมี....​

​

​

โขนพากษ์ จะสวมหัวมิดชิดและใช้คนพากษ์แทน ตัวผู้แสดงก็จะร่ายรำไปตามบทกลอนหรือบทพากษ์ผู้ชมก็จะดูการร่ายรำและฟังเสียงพากษ์ที่ไพเราะ จะพบก็เวลามีงานศพของผู้มีฐานะหรือพอจะมีหน้ามีตากับเขาอยู่บ้าง

​

​

โขนสดหรือโขนพูด ผู้แสดงจะทั้งร้องและร่ายรำเองดูกระฉับกระเฉงทะมัดทะแมงทันใจผู้ชมโขนชนิดนี้ผู้ใหญ่บอกว่าเวลาสร้างเวทีให้ปูด้วยไม้กระดานหลายๆแผ่นเรียงกันแต่ห้ามตอกตะปูเพราะเวลาผู้แสดงกระทืบเท้าตอนลิงกับยักษ์มาพบกันน่ะเสียงมันช่างดังดีแท้

​

โขนชักลอก พบได้ในโขนทั้งสองอย่างที่เอ่ยมา โดยเฉพาะตอนนางลอย กับตอนที่จะต้องเหาะไปรบกันบนฟากฟ้า ผู้แสดงก็จะต้องถูกเอาเชือกมามัดโยงและชักลอกขึ้นแกว่งไปมาเพื่อให้ดูสมจริงสมจังต่อมาคงอาจเพราะกลัวว่าผู้แสดงจะเป็นอันตรายจึงใช้วิธีเลื่อนฉากหรือเปลี่ยนฉากแทน


โขนหน้าไฟ จะเป็นการแสดงโขนในช่วงสั้นๆ ของพิธีเผาหลอกในตอนเย็นเพื่อให้ผู้มาร่วมงานศพได้ชมพอหอมปากหอมคอก่อนที่จะมีพิธีเผาจริงในตอนดึกหากติดใจก็มาชมเป็นเรื่องเป็นตอนในยามค่ำคืนตกประมาณสี่ทุ่มก็จะมีพิธีเผาจริง เจ้าภาพก็จะจุดพลุ พุ่มดอกไม้ ตะไล และไฟพะเนียงเพื่อเป็นการไว้อาลัยแก่ผู้ตายเป็นครั้งสุดท้าย

​

ปัจจุบันไม่ค่อยพบโขนชักลอกและโขนหน้าไฟบ่อยนักจะมีก็เพียงแต่ "โขนวิ่งลอกหน้าไฟ" เวลามาแสดงก็จะมาพร้อมกับรถตู้มีผู้แสดงสองถึงสามคนลงมาร่ายรำโดยจับเอารามเกียรติ์ตอนใดตอนหนึ่งแบบย่อๆมาร่ายรำพอเป็นพิธีเสร็จก็จากออกไปข้างๆเมรุ รับเงินค่าจ้างแล้วก็ขึ้นนั่งรถตู้เพื่อไปงานอื่นต่อช่วงที่เหลือก็เป็นหน้าที่ของเจ้าภาพที่จะดำเนินการตามแบบประเพณีไทยเพื่อเป็นการระลึกถึงและแสดงออกถึงความกตัญญูกตเวทีต่อผู้วายชนม์ ซึ่งโขนที่สร้อยฟ้ามาลาชมอยู่ในงานศพครั้งนี้ก็เป็นแบบนี้ หลายคนที่มางานศพต่างก็ให้ความสนใจและตีวงเข้ามาดูกัน เมื่อโขนแสดงจบแล้วก็จบกัน แต่ดูแล้วลองถามตัวเองว่าได้อะไรกลับมา ทุกครั้งที่แสดงจบก็จบด้วยความสนุกสนาน ตอนจบก็ไม่พ้นยักษ์ตาย หรือไม่ก็นางสีดาได้อยู่กับพระราม หรือไม่ก็หนุมานเกี้ยวนางเบญจกายสำเร็จ

​

​

ลองมองทะลุไปที่ฉากหลังของการแสดงสิ นั่นอย่างไรความตายตั้งอยู่เห็นๆ แต่ฉากหน้าที่เห็นคือการแสดงที่สนุกสนาน....ช่างเพลินดีแท้ ละครชีวิต




ข้อมูลจาก : พระเมรุมาศ พระเมรุ และเมรุ สมัยกรุงรัตนโกสินทร์ : ศาสตราจารย์น.อ.สมภพภิรมย์ ร.น.ราชบัณฑิตพิมพ์ที่อมรินทร์การพิมพ์ พ.ศ. ๒๕๒๘
: งานพระเมรุมาศสมัยรัตนโกสินทร์โดยนายยิ้ม ปัณฑยางกูรและคนอื่นๆ กรุงเทพ ๒๕๒๘



บทความและเรียบเรียงโดย : สร้อยฟ้ามาลา
ภาพถ่ายโดย : สร้อยฟ้ามาลา

ขออุทิศผลบุญกุศลที่ข้าพเจ้าได้สั่งสมมาแก่คุณครูพูนสุข ภูทอง แม่พิมพ์ของชาติ.....

 

คุณสร้อยฯ แปลงร่าง..อิ..อิ..

ฝีมือถ่ายรูปรอบนี้..งดงามไร้ที่ติอีกแล้วค่ะ..ชัดเป๊ะเลย!!

 

อิ อิ เค้างามกว่านี้อีก อิ อิ

เอ กระทูนี้ตั้งใจจะให้เป็นลักษณะ มรณานุสตินะนี่....

 

อนุโมทนาค่ะ เห็นด้วยกับคุณสร้อยฟ้าจริงๆ...เป็นสัจธรรม
หลายงาน...กำลังเสียใจ...อยู่ๆก็มีการแสดง(รำ)คั่นรายการ ดึงอารมณ์ไป
แต่ก็ยอมรับว่าการแสดงโขนของงานนี้(คุณสร้อยถ่ายมา)นางรำสวยจริงๆ

 

ขอบคุณพี่สร้อยจ้ะ สำหรับกระทู้ดี ๆ

 

ขอบคุณจ้าพี่แอ๊ด...
แต่หนูรู้สึกใจหดหู่ เมื่อเห็นพี่ๆ ๓ คน ของคุณครูท่านนี้ต้องร้องไห้เมื่อเปิดโลง เพราะพี่ๆ แต่ละคนเป็น น.ส.โสดไม่เคยแต่งงานไม่มีคูครอง ตอนนี้แต่ละคนก็อายุ ๘๐ ขึ้นไป เพราะคุณครูพูนสุข อายุเพิ่งจะ ๖๖ ปี พี่ๆ จึงฝากความหวังไว้ว่าจะเป็นที่พึ่งกันและกันเมื่อยามแก่ชรา แต่ต้องมาจากกันไปก่อน จึงแทบจะหมดที่พึ่งเลย...

 

ขอบคุณจ้าหนูปุ๊ก...

 

ชอบมากๆ เลยค่ะ คงจะเป็นตอนหนุมานจับนางเบญกาย กับตอนทศกรรณฐ์ลงสวนหรือเปล่าคะ

 

ใช่แล้วจ่ะ

 

<TABLE class=tborder cellSpacing=1 cellPadding=6 width="100%" align=center border=0><THEAD><TR><TD class=tcat colSpan=2>เฉพาะคนที่เป็นสมาชิก ได้อ่านกระทู้นี้แล้ว ในช่วงเวลา 180 วัน จำนวณ 8 คน (Set) </TD></TR></THEAD><TBODY id=collapseobj_thread_readers><TR><TD class=alt1 colSpan=2>Likely, เกตุวดี </TD></TR></TBODY></TABLE>


วังเวงดีไหมครับ สองสาว ^^

-------------------------------------------

ขอแสดงความเสียใจต่อ ญาติ ๆ คุณครูพูนสุข ภูทอง ด้วยครับ



ขอบคุณภาพสวย ๆ ด้วยครับ คุณสร้อย ฯ

.

 

ดูแล้วได้ข้อคิดมากมาย....
ขอบคุณท่านเจ้าของกระทู้....อนุโมทนาค่ะ

 

ขอบคุณจ้า คุณเฮียปอ....

 

ขอบคุณจ้า คุณครูติงติง....

 

แต่ขอชมนะเจ้าคะ ว่าถ่ายภาพได้งามจริงๆ และขอไว้อาลัยกับคุณครูด้วยค่ะ

 

ขอบคุณจ้า พี่อ้อ นึกว่าหลับไปแล้ว...

 

ขับรถ หรือ เหาะจ๊ะ แม่สร้อยฯ

 

ขับเร็วหน่อยเดียวเอง...

 

ขอบคุณน้องสร้อยจ้ะ
----------------------------------------------ชีวิตคนก็จบ โขนก็จบ

 

ขอบคุณจ้าพี่แก้ว....

 

แหะๆ มาแล้วงับ พี่สาวคนงาม

พอเปิดเทอมเเล้วภารกิจเยอะเลย ไม่ค่อยได้เข้ามาในเวปเท่าไร

พึ่งจะได้เปิดดู pm หน่ะงับ คิดถึงพี่สร้อยจัง

ยังไงก็ขอขอบคุณความรู้ดีๆ นะงับ พี่สร้อยถ่ายรูปมาสวยมากเลย

^^