เรื่องเด่น รัตนปริตร หรือรัตนสูตร คือสุดยอดพระพุทธมนต์ ขจัดโรคระบาด สมัยพุทธกาล

บทสวดขับไล่ ป้องกัน และต้านทานจากภัย ๓ ประการ คือ

โรคภัย (โรคระบาด)
อมนุษย์ภัย (ภูต ผี ปีศาจ)
และทุพภิกขภัย (ภัยแล้ง)

รัตนสูตร เป็นพระสูตรในพระสุตตันตปิฎก หมวดขุททกนิกาย ขุททกปาฐะ และยังปรากฏในหมวดสุตตนิบาต เป็นพระคาถาจำนวน ๑๗ บท แต่ปรากฏในพากย์ภาษาสันสกฤตจำนวน ๑๙ บท ดังที่มีอยู่ในคัมภีร์มหาวัสตุอวทานของนิกายโลโกตตรวาท และนิกายมหาสังฆิกะ พระสูตรนี้พรรณนาคุณของพระรัตนตรัย และป่าวประกาศความยิ่งใหญ่ และคุณลักษณะของพระอริยะเจ้า มีพระโสดาบัน เป็นอาทิ จุดประสงค์ของการประกาศพระสูตรนี้ก็เพื่อโปรดชาวเมืองเวสาลีให้รอดพ้นจาก ภยันตรายทั้งหลวงทั้งปวงที่กำลังรุมเร้าเมืองแห่งนี้ และเพื่อยังให้ชาวเมืองทั้งหลายได้มีดวงตาเห็นธรรม

รัตนสูตร หรือรัตนปริตร จัดเป็นหนึ่งในพระปริตร หรือพระคาถาพรรณนาอานุภาพของพระรัตนตรัย โดยได้รับการจัดให้เป็นหนึ่งในพระคาถาหลักของคัมภีร์จตุภาณะวารปาลี
รัตนปริตร เป็นพระพุทธมนต์บทหนึ่งในพระปริตร หรือบางทีก็เรียกว่า “ตำนาน” อาจคุ้นกับ “ 12 ตำนาน” และ “17 ตำนาน” ตำนานในที่นี้ไม่ใช่ตำนานที่ใช้สำหรับเรื่องเล่าหรือนิทานที่เล่ากันมาหลายร้อยปี แต่มาจากคำว่า “ตาณะ” หมายถึง “เครื่องต้านทาน” ส่วนพระปริตรนั้นหมายถึง “ปกป้องคุ้มครอง” ฉะนั้น พระปริตร ซึ่งประกอบด้วย บทสวดทั้งหมด 12 บท สวดเพื่อปกป้อง คุ้มครอง และต้านทานสิ่งอัปมงคลและภัยทั้งปวง

รัตนปริตรมาที่มาจากรัตนสูตร (บางทีเขาก็เรียกว่า “รัตนสูตร”) บทสวดนี้จะเริ่มจากบทขัดรัตนปริตร เป็นบทสวดบอกเล่าคุณของรัตนปริตรว่า มนต์นี้เป็นที่ยอมรับของเทวดาว่าสามารถขับไล่ ป้องกัน และต้านทานจากภัย 3 ประการ คือ โรคภัย (โรคระบาด) อมนุษย์ภัย (ภูต ผี ปีศาจ) และทุพภิกขภัย (ภัยแล้ง) ซึ่งพระพุทธเจ้าสวดมนต์บทนี้รอบกำแพง 3 ชั้นของเมืองเวสาลีเป็นเวลา 3 วัน 3 คืน





พระพุทธมนต์บทนี้สามารถขับไล่โรคระบาด ภูต ผี ปีศาจ และภัยแล้ง มาจากการที่เมืองเวสาลีแห้งแล้งไม่สามารถเพาะปลูกได้ มีชาวเมืองอดยากล่มตายเป็นจำนวนมาก อมนุษย์ก็เข้ามากินศพ เกิดอหิตวาตกโรคระบาดในเมือง ชาวเมืองล้มตายเป็นจำนวนมากขึ้นเพราะติดโรค กษัตริย์ลิจฉวีจึงเชิญพระพุทธเจ้าเสด็จมายังเมือง เมื่อพระพุทธเจ้าเสด็จย่างก้าวยังเมืองเวสาลีบังเกิดฝนตกหนัก น้ำฝนได้ชะล้างเมืองให้สะอาดแล้วพัดพาซากศพไปสู่แม่น้ำคงคา เทวดาพากันมาเข้าเฝ้าพระพุทธเจ้ายังเมืองเวสาลี อมนุษย์ที่ซ่อนเร้นอยู่ก็พากันหนีไป พระพุทธเจ้าทรงเรียกพระอานนท์เข้าเฝ้า แล้วทรงสอนรัตนสูตร ให้พระอานนท์ท่องบริกรรมพร้อมกับประพรมน้ำจากบาตรของพระพุทธเจ้าไปรอบกำแพงเมือง 3 ชั้น อมนุษย์ที่ซ่อนตัวอยู่เมื่อต้องน้ำพระพุทธมนต์จึงหนีไป พระอานนท์ทำเช่นนี้อยู่ 3 วัน 3 คืน จนเมืองเวสาลีกลับมาสงบสุขอีกครั้ง

รัตนปริตรนอกจากจะมีที่มาและตำนานของมนต์ที่น่าสนใจแล้ว เป็นพระพุทธมนต์สำหรับการขับไล่สิ่งชั่วร้ายอย่างแท้จริง แต่พอมาสังเกตที่เนื้อหาของบทสวดแล้วพบว่า ไม่มีเนื้อหาที่กล่าวขับไล่เลย เนื้อหาของรัตนปริตรนี้ กล่าวถึงสิ่งที่มีค่าดุจแก้วมณีของพระพุทธศาสนา ได้แก่ พระพุทธเจ้า พระธรรม และพระสงฆ์ น่าสนใจที่บทสวดนี้สรรเสริญพระธรรมที่มีค่าดุจอัญมณีคือ “สมาธิ”

ยมฺพุทฺธเสฏฺโฐ ปริวณฺณยี สุจึ สมาธิมานนฺตริกญฺญมาหุ สมาธินา เตน สโม น วิชฺชติ อิทมฺปิ ธมฺเม รตนํ ปณีตํ เอเตน สจฺเจน สุวตฺถิ โหนตุ

พระพุทธเจ้าผู้ประเสริฐ ทรงสรรเสริญแล้วซึ่งสมาธิอันใดว่า เป็นธรรมอันสะอาด บัณฑิตทั้งหลายกล่าวแล้วซึ่งสมาธิอันใดว่าเป็นอนันตริกะให้ผลโดยลำดับสมาธิอื่น เสมอด้วยสมาธินั้น ย่อมไม่มี แม้อันนี้เป็นรัตนะอันประณีตในพระธรรมด้วยคำสัตย์นี้ ขอความสวัสดี จงมี



ข้อความนี้ที่ยกมาระบุว่า พระธรรมที่พระพุทธเจ้าสรรเสริญคือ “สมาธิ” เป็นพระธรรมที่ประเสริฐ ทำไมพระพุทธเจ้าทรงเลือกหลักธรรมนี้ทั้งที่พระองค์มีคำสอนมากมาย สมาธิที่พระพุทธเจ้าสรรเสริญไม่ใช่สมาธิธรรมดา แต่เป็นสมาธิประเภท อานันตริกสมาธิ แปลว่า สมาธิที่ให้ผลต่อเนื่องไปทันที คือทำให้บรรลุอริยผลทันทีไม่มีอะไรคั่นหรือแทรกระหว่างได้ ปัญญา ในมาติกา ขุททกนิกาย ปฏิสัมภิทามรรค อานันตริกสมาธิญาณคือปัญญาในการตัดอาสวะขาด เพราะความบริสุทธิ์แห่งสมาธิอันเป็นเหตุไม่ให้ฟุ้งซ่าน

พระพุทธเจ้าสรรเสริญอานันตริกสมาธิ เนื่องจากเป็นสมาธิที่เชื่อมไปสู่การบรรลุ สังเกตจากพุทธประวัติที่พระพุทธเจ้าตรัสรู้ได้ก็มาจากการทำสมาธิ

สมาธิเป็นคำสอนที่ทำให้เกิดปัญญา เกิดสติ ให้จิตอยู่กับตนเอง เรียนรู้และศึกษาให้เกิดปัญญาจากภายใน เป็นหนทางไปสู่อรหันตผล และนิพพานในที่สุด

เนื้อหารัตนปริตรเมื่ออ่านแล้วจะพบว่า พระพุทธมนต์นี้กล่าวถึงขั้นตอนการบรรลุโสดาบัน การสรรเสริญพระสงฆ์ ผู้ปฏิบัติตามหลักอริยสัจ 4 ด้วย และการหมดสิ้นไปซึ่งกรรมของบุคคลคือการบรรลุพระนิพพาน จึงไม่แปลกใจเลยทำไมอมนุษย์และสิ่งชั่วร้ายจึงหนีไปเมื่อได้ยินพระพุทธมนต์บทนี้ เพราะเนื้อหากล่าวถึงแต่สิ่งประเสริฐในพระพุทธศาสนา เช่น การสรรเสริญพระรัตนตรัย ได้แก่ พระพุทธ พระธรรม และพระสงฆ์ การบรรลุโสดาบัน และพระนิพพานซึ่งทำให้สรรพสัตว์หมดสิ้นจากกรรมทั้งปวง

เราสวดพระพุทธมนต์บทนี้อยากเข้าใจความหมาย อานิสงส์ที่ตามมาคือปัญญา เราเข้าใจแล้วว่า สมาธิ คือพระธรรมที่ประุเสริฐสุด เป็นสิ่งที่นำพาไปสู่พระนิพพาน รัตนปริตร พระพุทธมนต์ขับไล่สิ่งชั่วร้าย ต่อไปนี้จะกลายเป็นพระพุทธมนต์ที่ขับไล่อวิชชาให้ช่องทางเกิดปัญญาแก่ผู้สวดนั้น ๆ





ที่มา : ความรู้เรื่องบทสวดมนต์ โดยสุชีพ ปุญญานุภาพ
ตำนานพระปริตร โดยสมเด็จพระมหาธีราจารย์ (นิยม ฐานิสฺสรมหาเถร)
พุทธธรรม ฉบับปรับปรุงและขยายความ โดยพระพรหมคุณาภรณ์ (ป.อ.ปยุตฺโต)
เพจ วัดวังพิกุลวราราม อ.วังทอง จ.พิษณุโลก